Zaman rölesi, bobine enerji verilmesinden ya da bobinin enerjisinin kesilmesinden bir süre sonra kontakların konumlarının değişmesini sağlayan cihazları ifade etmektedir.
Bir makineyi, bir devreyi veya bir sistemi, ayarlanan süre ve programlar çerçevesinde devreye sokacak veya devreden çıkaracak şekilde tasarlanan zaman rölelerinden genellikle güç devrelerinin kumanda panolarında yararlanılmaktadır. Kontaklarının değişme zamanına göre farklı röle çeşitleri bulunmakla birlikte, çalışma prensibi değerlendirildiğinde bazı röle çeşitlerinin ani konum değiştirebildiğini, bazılarının ise gecikme ile kontak konumunu değiştirdiğini görürüz.
Çalışma Prensibi Açısından Zaman Rölesi Çeşitleri
Çalışma prensibi açısından çekmede gecikmeli ve düşmede gecikmeli olmak üzere iki tip zaman rölesi bulunmaktadır. Çekmede gecikmeli olan röleler düz zaman rölesi olarak, diğeri ise ters zaman rölesi olarak ifade edilebilmektedir.
Bu iki ana grup dışında, çalışma prensiplerine bağlı olarak; bırakmada gecikmeli modeller ya da çekmede ve bırakmada gecikmeli olanlar da ihtiyaca göre tercih edilebilmektedir. Yıldız-üçgen zaman rölelerinin yanında flaşör tip olanlarda mevcuttur.
Zaman Rölesi Çalışma Prensibi ve Kontakların Hareketi
Zaman rölesi çalışma prensibi açısından röle çeşitlerinden biri olan çekmede gecikmeli modellerde, zaman sayımı bobine gerilim uygulandığında başlar ve belirlenmiş olan sürenin tamamlanmasının ardından röle kontağın konumunun değişmesini sağlar. Bu işlem sonrasında açık kontak kapanırken kapalı olan ise açılır. Gerilimin kesilmesi ile birlikte röle kontağın normal konumuna dönmesini sağlar.
Düşmede gecikmeli modellerde ise; bobine gerilim uygulanması ile birlikte kontağın konumu ani olarak değişir ve enerji kesilmediği takdirde bu konum korunur. Gerilimin kesilmesi ile zaman sayımı başladıktan sonra belirlenmiş sürenin sona ermesinin ardından kontak normal konumuna geri döndürülür.